Onze molens lijken het lokale nieuws te beheersen de laatste tijd. Het is alsof Don Quichotte als verslaggever door het Rivierengebied trekt. Alleen is dit geen gevecht tegen de molens maar een strijd voor de molens.

Het doet er steeds meer toe waar je vandaan komt en op welke grond je woont. Geschiedenis is de gemene deler en overal proberen we de sporen uit ons verleden tastbaar en zichtbaar te maken.

Molens als stille getuigen

Gemeentelijk gesubsidieerde belevingsroutes moeten de oude sporen in ons landschap toonbaar maken en interessant voor inwoners en toeristen. De echt oude of tot de verbeelding sprekende gebouwen lijken allang te zijn verdwenen waardoor we het met plaatjes en afgestofte verhalen moeten doen. En daartussen in staan dan onze molens, als stille getuigen in een veranderend landschap. Een zelfgekozen route langs de molens blijkt pas een echte belevingsronde.

Levend erfgoed

De oude molens in hun verschillende uitvoeringen en vormen staan er trots bij, tenminste als je het wil zien. Keurig bijgehouden en vaak in volle glorie met de wieken draaiend nodigen ze voorbijgangers uit om een kijkje te komen nemen. Nieuwsgierigheid dat beloont wordt wanneer je over de drempel stapt. Molenaars van alle leeftijden, diverse lui maar allemaal aanstekelijk enthousiast. In Deil hebben we oude rot Cini met zijn jonge opvolger Lucas die de meest gefotografeerde molen van Nederland laten oplichten langs de Linge. Eenmaal binnen krijg je een geschiedenisles over Deil & Enspijk, een techniekles over de werking van de molen en een flitsende demonstratie.

Een zoektocht met de stichting, dichters en verhalenvertellers

Verspreid door West Betuwe zijn er ook dichtende molenaars, molenaars die in hun molen wonen en molenaars die commercieel denken en producten verkopen naast hun draaiend erfgoed. Molenaar Cees in Beesd is inmiddels een bekend gezicht en geeft zelfs lezingen over molens bij diverse clubjes in de regio. Cees is een geboren verhalenverteller maar ook een denker, hij en zijn mede molenaars en bestuursleden van de Molenstichting voor het Gelders Rivierengebied breken hun hoofd over de vraag hoe de molens kunnen voortbestaan. De stichting zoekt en vindt vrienden in de regio en lobbyt zich een slag in de rondte bij de gemeente, het Waterschap en andere overheden. Ze doen mee aan wedstrijden en sluiten zich aan bij nieuwe verbonden. Iedere euro telt.

Onze molens hebben alles in zich

Terwijl deze draaiende schoonheden, zorgzaam onderhouden, vertroeteld door hun molenaars door nagenoeg iedereen worden gekoesterd hebben ze het financieel zwaar. Onderhoud is kostbaar en grote projecten vragen grote investeringen. Ondertussen wordt met nieuwe fondsen en subsidies op zoek gegaan naar nieuwe wegen om de oude sporen in ons landschap zichtbaar te maken blijven de molens als een rots in de branding staan. Het is alleen de vraag in welke vorm – stralend zoals ze nu doen of over enkele jaren verpieterd. Onze molens hebben het in zich om de verhalen van onze streek te vertellen maar dan moeten ze wel de kans en steun krijgen die ze verdienen.

Jeroen Wijngaard